Λιπαντικά και Περιβάλλον
KΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ
Η ζωή των λιπαντικών αρχίζει από την πετρελαιοπηγή από την οποία εξορύσσεται το αργό πετρέλαιο και καταλήγει στο διυλιστήριο επαναδιύλισης για την παραγωγή βασικού λιπαντικού (Βase Lube Oil). Αναλυτικά:
- Γεώτρηση και εξόρυξη του αργού πετρελαίου και μεταφορά του στα διυλιστήρια πετρελαίου.
- Παραγωγή πρωτογενούς Βασικού Λιπαντικού (μεταξύ άλλων προϊόντων).
- Ανάμιξη του Βασικού Λιπαντικού με πρόσθετα για την παραγωγή λιπαντικών προϊόντων, συσκευασία και εμπορία λιπαντικών προϊόντων.
- Χρήση των λιπαντικών μέχρι την απώλεια των ιδιοτήτων λίπανσης τους.
- Αντικατάσταση των λιπαντικών με φρέσκο προϊόν.
- Συλλογή και μεταφορά των Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων για την εκ νέου διύλιση τους (επαναδιύλιση).
- Παραγωγή επαναδιυλισμένου Βασικού Λιπαντικού.
- Επανάληψη του κύκλου ζωής από το βήμα [3].

Το Απόβλητο Λιπαντικό δεν είναι το τέλος της ζωής του λιπαντικού, αλλά η αρχή της κύκλου της ανακύκλωσης του, που μπορεί να είναι αέναος.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ
Τα Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια (ΑΛΕ) είναι τοξικά απόβλητα που παράγονται σε μεγάλες ποσότητες. Είναι επικίνδυνα επειδή περιέχουν πολλές επικίνδυνες ενώσεις που προστέθηκαν ή δημιουργήθηκαν κατά τη χρήση τους (βαρέα μέταλλα, χλώριο, πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες). Είναι προφανές ότι η κακή πρακτική ή/και ο εσφαλμένος τρόπος διάθεσης τους μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνος τόσο για την ανθρώπινη υγεία, όσο και το περιβάλλον.
Η ανακύκλωση (επαναδιύλιση) είναι μία επιλογή. Η σημερινή τεχνολογία μπορεί να ανακτήσει το 100% των χρήσιμων υλικών και να παράξει υψηλής ποιότητας επαναδιυλισμένων Βασικών Λιπαντικών, πλήρως συμβατών με τις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς.
Άλλες πιθανές, αλλά περιβαλλοντικά επικίνδυνες, επιλογές είναι η απόρριψη των ΑΛΕ (πχ στο έδαφος ή στο δίκτυο αποχέτευσης), ή η χρήση τους ως καύσιμο. Οι επιλογές αυτές προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία των ανθρώπων λόγω της έκλυσης επικίνδυνων στοιχείων και χημικών ενώσεων στο περιβάλλον.
ΕΠΑΝΑΔΙΥΛΙΣΗ: Ο ΕΞΥΠΝΟΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ ΤΡΟΠΟΣ
Παγκόσμια, έχουν εκπονηθεί πλήθος αναλύσεων του κύκλου ζωής των λιπαντικών. Οι μελέτες αυτές αξιολογούν και συγκρίνουν τις πιθανές “διαδρομές της ζωής” του λιπαντικού και των ΑΛΕ. Αυτές είναι:
- Η απουσία μέτρων για την ορθή διαχείριση των ΑΛΕ, με αποτέλεσμα την απόρριψή τους σε διαθέσιμους αποδέκτες και την κατανάλωση αργού πετρελαίου και ενέργειας για την παραγωγή νέων λιπαντικών.
- Η χρήση των ΑΛΕ ως καύσιμο για την παραγωγή θερμότητας και η παραγωγή των ισόποσων λιπαντικών από αργό πετρέλαιο.
- Η επαναδιύλιση των ΑΛΕ προς παραγωγή λιπαντικών. Στην περίπτωση αυτή αποφεύγεται η κατανάλωση αργού για την παραγωγή των αντίστοιχων λιπαντικών.
Αποδεικνύεται ότι η τρίτη επιλογή, αυτή της επαναδιύλισης των ΑΛΕ, σε σύγκριση με τις άλλες δύο:
- παρουσιάζει μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις (φαινόμενο του θερμοκηπίου, όξινη βροχή, εκπομπές, ευτροφισμός κ.λπ.)
- δεν εκπέμπει επικίνδυνες ουσίες (αντίθετα, η απόρριψη στο περιβάλλον αλλά ακόμα η καλά ελεγχόμενη καύση των ΑΛΕ, εκπέμπουν βαρέα μέταλλα, διοξίνες κλπ)
- εξοικονομεί φυσικούς πόρους (χρειάζονται 100 λίτρα αργού πετρελαίου για την παραγωγή 1 λίτρου πρωτογενούς Βασικού Λιπαντικού, αλλά αντίθετα χρειάζονται μόνο 1,35 λίτρα ΑΛΕ και καταναλώνεται έως και 70% λιγότερη ενέργεια για την παραγωγή ίδιας ποσότητας επαναδιυλισμένου βασικού ορυκτελαίου)
Επίσης, είναι καλά τεκμηριωμένο ότι η επαναδιύλιση:
- δημιουργεί μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας (για κάθε εργαζόμενο στον τομέα επαναδιύλισης, 10 νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται)
- προωθεί την Εθνική Οικονομία (τα ΑΛΕ είναι μια πολύτιμη πρώτη ύλη) και την κυκλική οικονομία.
ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Σε μια κλασική (γραμμική) οικονομία, παράγουμε, καταναλώνουμε και στη συνέχεια πετάμε όσα έχουμε ήδη χρησιμοποιήσει. Σε μια κυκλική οικονομία, η ιδέα είναι να ανακυκλώνονται τα προϊόντα ή μέρος τους, προκειμένου να ξαναχρησιμοποιούνται. Ότι θεωρείται απόβλητο, μπορεί να μετατραπεί σε πρώτες ύλες.
- Η βιομηχανία της αναγέννησης των απόβλητων λιπαντικών ελαίων ενσωματώνει εξ ολοκλήρου τη φιλοσοφία της αειφόρου ανάπτυξης στην καθημερινή δραστηριότητά της.
- Τα απόβλητα λιπαντικά έλαια μπορούν να ανακυκλωθούν απεριόριστες φορές χωρίς καμία απώλεια ως προς την ποιότητα των βασικών ορυκτελαίων.
- Με την επαναδιύλιση, τα απόβλητα λιπαντικά έλαια και η χρήση πολύτιμων πόρων (αργό πετρέλαιο) ελαχιστοποιούνται.
- Η επαναδιύλιση αποτελεί ενεργειακά αποδοτική και τεχνικά απολύτως εφικτή μέθοδο διαχείρισης των απόβλητων λιπαντικών ελαίων.
- Επιτυγχάνεται ανάκτηση σε βασικά ορυκτέλαια περίπου 70% καθώς και ανάκτηση άλλων χρήσιμων υποπροϊόντων(καύσιμα, άσφαλτος κλπ).
- Επιτυγχάνεται παραγωγή υψηλής ποιότητας βασικών ορυκτελαίων απαλλαγμένων από επιβλαβείς ουσίες.
- Οι σύγχρονες τεχνολογίες επαναδιύλισης παράγουν μηδενικές ή ελάχιστες ποσότητες αποβλήτων.

Το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας προάγεται ήδη από την Οδηγία 98/2008/ΕΚ, η οποία θεσπίζει ένα νομικό πλαίσιο επεξεργασίας των αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και ορίζει την ιεράρχηση των αποβλήτων : πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση για άλλους σκοπούς -όπως ανάκτηση ενέργειας- και διάθεση. Ειδικότερα, στο άρθρο 21 της Οδηγίας ορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για τη διαχείριση των απόβλητων λιπαντικών ελαίων, σύμφωνα με τα οποία:
- Tα απόβλητα λιπαντικά έλαια συλλέγονται χωριστά.
- Τα απόβλητα λιπαντικά έλαια υποβάλλονται κατά προτεραιότητα σε επεξεργασία με αναγέννηση (=ανακύκλωση για παραγωγή βασικών λιπαντικών).
- Απαγορεύεται η ανάμιξη απόβλητων ορυκτελαίων με διαφορετικά χαρακτηριστικά καθώς και με άλλα είδη αποβλήτων ή ουσιών (π.χ. διαλύτες, υγρά φρένων, αντιψυκτικά).
Σε συνέχεια της Οδηγίας 98/2008/ΕΚ για τα απόβλητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Δεκέμβριο του 2015 ενέκρινε δέσμη μέτρων με στόχο την διευκόλυνση της μετάβασης της Ευρώπης προς μια κυκλική οικονομία. Το αναθεωρημένο νομοθετικό πλαίσιο φιλοδοξεί να δώσει ώθηση στην ανταγωνιστικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, να ενδυναμώσει την βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι περίπου μόνο το 13% του συνόλου των βασικών ορυκτελαίων που καταναλώνονται στην ΕΕ προέρχονται από απόβλητα λιπαντικά έλαια και τα υπόλοιπα 87% είναι πρωτογενή ορυκτέλαια από τη διύλιση του αργού πετρελαίου, τα μέλη της Ένωσης Αναγεννητών Λιπαντικών στην Ευρώπη (GEIR) προτείνουν τον ορισμό στόχων συλλογής και αναγέννησης για τα απόβλητα λιπαντικά έλαια στην αναθεωρημένη νομοθετική πρόταση σχετικά με τα απόβλητα.
ΠΟΣΟΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ E.E:
- ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2020
- Να συλλέγεται το 95% των απόβλητων λιπαντικών ελαίων που δύναται να συλλεχθεί σε κάθε Κράτος Μέλος.
- Να αναγεννάται το 60% των των απόβλητων λιπαντικών ελαίων που δύναται να συλλεχθεί σε όλα τα Κράτη Μέλη (Στόχος 1).
- ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2025
- Να συλλέγεται το 100% των απόβλητων λιπαντικών ελαίων που δύναται να συλλεχθεί σε κάθε Κράτος Μέλος.
- Να αναγεννάται το 85% των των απόβλητων λιπαντικών ελαίων που δύναται να συλλεχθεί σε όλα τα Κράτη Μέλη (Στόχος 2).
Για τη μετάβαση σε μια Ευρωπαϊκή Κοινωνία ανακύκλωσης με υψηλό επίπεδο αποδοτικότητας των πόρων, ο ορισμός στόχων συλλογής και αναγέννησης για τα απόβλητα λιπαντικά έλαια διασφαλίζει σταθερή και εναρμονισμένη εφαρμογή της ιεράρχησης των αποβλήτων και παράλληλα εξασφαλίζει την ελαχιστοποίηση της χρήσης φυσικών πόρων.